İSLAMİ İLİMLER LİTERATÜRÜ

                                                                                        www.literatur.gen.tr

Zühd Konusundaki Hadisleri İhtiva Eden Kitaplar

Zühd lugatte terk etmek, kötü kabul edilen şeylerden yüz çevirmek, dünyaya bugz etmek masivayı terk manalarına gelir. Tasavvufi ıstılahta ise dünyadan yüz çevirmek,nefsi masivaya olan meyil ve sevgiden alıkoymaktır. (Selçuk Eraydın, Tasavvuf ve Tarikatler, s. 173, İstanbul-1997) Kısaca ahireti dünyaya tercih etmek ve dünyada iken ahiret için yaşamak şeklinde açıklanabilecek olan zahitlik İslam’ın ilk dönemlerinden beri yoğun ilgi görmüş hayat tarzlarından biridir. Her zaman müstakil kitap halinde olmasa bile hemen her hadis kitabında zühd, takva, birr, takva, sıla, adab, zikr, dua, ahlak ve diğer  isimlerle açılan bölümlerde zühd muhtevalı hadisler yer almıştır. Diğer bir çok konuda olduğu gibi bu konuda da müstakil hadis kitapları yazılmıştır. Bu türün bazı örnekleri şunlardır :

1. Esed b. Musa b. İbrahim (121/739)’in Kitabü’z-Zühd’ü. R.G. Khoury tarafından Almanca’ya tercümesiyle birlikte Wiesbaden-1976’da neşredilmiştir.

2. Abdullah b. el-Mubarek (181/797)’in Kitabu’z-Zühd ve’r-Rekaik. Kitabın içinde ravileri İbn Said, el-Huseyn el-Mervezi ile Nuaym b. Hammad’ın kendilerinden ziyade kıldıkları hadisler de vardır. Habiburrahman el-Azami’nin tahkiki ile Hindistan-1966’da basılmıştır.

3. Veki’ b. el-Cerrah (197/812)’ın Kitabu’z-Zühd. Abdurrahman Abdülcebbar el-Feriva’i’nin tahkiki ile Medine’de 1984 yılında Mektebetü’d-Dar tarafından neşredilmiştir.

4. Ahmed b. Hanbel (241/855)’in Kitabü’z-Zühd. Sahasının en güzel derlemelerinden biridir. Meşhur bazı kişilerin veya zahitlerin isimlerine göre düzenlenmiştir. Eserde bu şahısların zühdle ilgili rivayet ve görüşleri veya bu şahısların zühd hayatıyla ilgili olarak gelen rivayetler bir araya getirilmiştir.

Farklı baskıları bulunan eserin Muhammed Said Besyuni Zağlul’un tahkikli olarak Beyrut1986’da neşrettiği nüsha Mehmet Emin İhsanoğlu tarafından Türkçe’ye çevrilmiş, Arapça metniyle birlikte iki  cilt halinde İstanbul-1993’te yayınlanmıştır. Bu neşir 2379 rivayet ihtiva etmektedir. Tercümenin girişinde zühde dair eserler ve Ahmed b. Hanbel’in bu eseri hakkında bilgiler verilmekte, merfu rivayetler alfabetik olarak sıralanmaktadır.

5. Ebu’s-Seri Hennad b. es-Seri b. Mus’ab et-Temimi (243/857)’nin Kitabü’z-Zühd. Abdurrahman b. Abdilcebbar el-Feriva’i’nin tahkiki ile Kuveyt’te 1985 yılında basılmıştır. Basılmış olan nüshaya göre 1442 hadis ve asarı ihtiva etmektedir.

6. Ebu Bekr Abdullah b. Muhammed İbn Ebi’d-Dünya (281/894)’nın el-Evliya. Mecdi es-Seyyid İbrahim’in tahkiki ile Kahire’de basılmıştır.

7. Ebu Bekr Ahmed b. Amr b. Ebi Asım en-Nebil (287/900)’in Kitabün fihi Zikrü’d-Dünya ve’z-Zühd fiha ve’s-Samt ve Hıfzu’l-Lisan ve’l-Uzle. Abdülali Abdülhamid’in tahkiki ile Kahire-1408’de basılmıştır.

8. İbnu’l-A’rabi, Ahmed b. Muhammed b. Ziyad b. Bişr (340/951)’in ez-Zühd ve Sıfatü’z-Zahidin. Mecdi Fethi es-Seyyid’in tahkiki ile Tanta-1408’de Daru’s-Sahabe li’t-Türas tarafından neşredilmiştir.

9. Ebu Süleyman el-Hattabi (388/998)’nin Kitabu’l-İ’tisam bi’l-Uzle. Kahire-1937’de basılmıştır.

10. Ebu Bekr Ahmed b. el-Huseyn  el-Beyhaki eş-Şafii (458/1066)’nin Kitabu’z-Zühdi’l-Kebir. Takıyyüddin en-Nedevi’nin tahkiki ile Kuvey-1983’de basılmıştır. Ayrıca Amir Ahmed Haydar’ın tahkiki ile  Beyrut-1987’de basılmış olup 989 rivayeti ihtiva etmektedir.

11. Ebu’l-Ferec Abdurrahman İbnu’l-Cevzi el-Kuraşi el-Bağdadi el-Hanbeli (597/1201)’nin Kitabu’l-Hadaig fi İlmi’l-Hadis ve’z-Zühdiyyat. Mustafa es-Sebki’nin tahkikiyle 3 cilt halinde Beyrut-1988’de basılmıştır.

12. Ahmed b. Abdülhalim b. Teymiye (728/1328)’nin ez-Zühd ve’l-Vera’ ve’l-İbade. Hammad Selame ve Muhammed Avida’nın tahkiki ile Ürdün-1407’de Mektebetü’l-Menar tarafından basılmıştır.