مشكل الحديث وبيانه

Müşkilü’l-hadis ve beyânüh

Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen b. Fûrek el-İsfahânî en-Nîsâbûrî (406/1015)

Müşkilü’l-hadis ve beyânüh, mukaddime ve üç bölümden oluşmaktadır. İbn Fûrek, eserinin birinci bölümüne “zâhirleri teşbîh inancını çağrıştıran ve te’vîl edilmesi gereken haberin zikri” adlı başlık kullanarak müşkil hadislerin te’vîlini yapmaktadır. Eserin bu bölümünde, Allah Teâlâ’ya nisbet edilen sûret, kadem, yed, ön, arka, yan gibi cihetler, gülme, sadr, nûr, istivâ, teaccüb, ru’yet, ref‘, nefes, hicâb, Allah’ın kıyamette insanlarla perdesiz konuşması, üflemesi, parmakları, tecelli etmesi, dünya semâsına inmesi, ferahlama, gözlere sahip olma, temkîn ve meşy’  gibi kavramlar açıklanmaktadır.

Eserin ikinci bölümü, İbn Huzeyme’nin(311/924) “Kitabu’t-tevhîd” adlı eserinde haberî sıfatlara dayanarak savunduğu iddialarına reddiyedir. Bu bölümde de, birinci bölümde olduğu gibi vecih, yed, kadem, arş, kürsî, nüzûl, rü’yet, gülme, taaccüb, göz, kef, cihet gibi kavramlar üzerinde durulmuştur.  Bu bölümde ise on  hadis te’vîl edilmiştir.

Üçüncü bölüm ise, Ahmed b. İshâk es-Sübkî (ö. 352/954)’nin “el-Esmâ’ ve’ssıfât” adlı eserinde haberî sıfatlarla ilgili görüşlerine reddiyedir. Bu bölümde ele alınan kavramlar da, ikinci bölümdekilerle hemen hemen aynıdır. Eserin bu bölümünde yirmi hadis te’vîl edilmiştir. Böylece eserde mütâbîler hâriç yüz beş hadis te’vîl edilmiş bulunmaktadır.

İlk defa 1905 yılında Kahire’de yayımlanmış, ardından Raimund Köbert tarafından yapılan kısmî Almanca tercümesiyle birlikte 1941’de Roma’da neşredilmiştir. Daha sonra 1943 yılında Haydarâbâd’ta basılan eser, 1982’de Halep’te Abdülmutî Emin Kal‘acî tarafından, 1983’de de Mûsâ Muhammed Ali tarafından Beyrut’ta tahkik edilerek yeniden yayımlanmıştır. Son iki baskı, Haydarâbâd baskısının metnini aktarmakla yetinmiştir. Eserin en son ve geniş tahkiki, 2003 yılında Daniel Gimaret tarafından Dımaşk’ta yapılmıştır.

PDF formatında indirmek için tıklayınız

Çalışmalar:

Fatih Çimen, İbn Furek ve Müşkilü’l-Hadis ve Beyanuhu adlı eseri, Yüksek Lisans tezi, Dan. Muhammed Beyler, Yalova Ünv. 2005