Ahkamu'l-Kur'an. Cessas

AHKÂMÜ’l-KUR’ÂN
أحكام القرآن

 

Ahkâü’l-Kur’ân sahasında yazılan ilk örneklerden biri olup daha sonra kaleme alınan ahkâm tefsirlerine tesir etmiştir. Eserde sûreler Kur’an’daki sıralarına göre ele alınmış, ancak bütün bir sûrenin değil, sadece içinde bulunan ahkâm âyetlerinin açıklaması yapılmıştır. Ahkâm âyeti bulunmayan sûrelere ise eserde yer verilmemiştir. Diğer taraftan sûreler, âyetlerin ilgili olduğu konu ve muhtevaya göre, fıkıh kitaplarındaki gibi “bab” vb. başlıklar altında işlenmiştir. 


Müellif ahkâm âyetlerini tefsir ederken usul ve fürû meselelerine, bunlarla ilgili sahâbe ve tâbiîn görüşlerine, mezhep ihtilâflarına, tarafların delillerine geniş ölçüde yer vermekte, sonunda Hanefî mezhebinin görüşlerini naklî ve aklî delillerle savunmaktadır. Bu arada, Hanefî mezhebinin koyu bir müntesibi olarak dikkati çeken müellifin zaman zaman diğer mezhep âlimlerini sert bir üslûpla tenkit ettiği de görülmektedir. Mezhep ihtilâflarına da yer veren eser, bu yönüyle mezhepler arası mukayeseli bir hukuk kitabı mahiyetindedir. Âyetler tefsir edilirken ayrıca nüzûl sebepleri açıklanmakta, nâsih ve mensûhlar belirtilmektedir. Bunun yanı sıra zaman zaman edebî tahliller yapılmakta, Arap şiirinden deliller getirilmektedir. Bundan dolayı Ahkâmü’l-Kur’ân, sonraki asırların sadece fakih ve müfessirlerinin değil, edebiyatçılarının da müracaat kitabı olmuştur. 

Eserin birçok kütüphanede yazma nüshaları vardır (bk. Brockelmann, GAL, I, 204; Suppl., I, 335; Sezgin, GAS, I, 445). İlk defa Kilisli Rifat ve Karahisar mebusu Kâmil Efendi tarafından, İstanbul kütüphanelerindeki yazma nüshaları esas alınarak üç cilt halinde yayımlanmış (İstanbul 1335-1338), ayrıca 1347 yılında Kahire’de basılmıştır. Eserin Muhammed Sâdık Kamhavî tarafından tenkitli bir neşri de yapılmıştır (Kahire, ts., I-V). 

Yunus Vehbi Yavuz, TDVİA

 

Eseri pdf olarak indirmek için tıklayınız

Ahkam Tefsirleri

Ahkam Tefsirleri

1- Mukâtil b. Süleymân (v.150/767), Tefsîru’l-Hamsi mie Âyetin mine’l-Kur’ân

2- Yahya b. Adem b. Süleyman(203/818), Ahkâmu’l-Kur’ân

3- Muhammed b. İdris, İmamı Şafii(204/819), Ahkâmu’l-Kur’ân

4- Ebu Sevr İbrahim b. Halid el-Kelbi el-Bağdadi(240/854), Ahkâmu’l-Kur’ân

5- Kadı Ebu İshak İsmail b. İshak el-Malikî(282/896), Ahkamu’l-Kur’an

6-Yahya b. Eksem b. Muhammed el-Mervezî, İcabetu't-Temessük bi Ahkami'l-Kur'an

7- Ebu'l-Hasan Ali Hicr b. İbas es-Sadi el-Mervezî, Ahkâmu’l-Kur’ân

8- Ebu Ömer ed-Dürriy Hafs b. Abdulaziz el-Ezdi el-Bağdadî, Ahkâmu’l-Kur’ân

9- Ebu Cafer Ahmed b. Muhammed el-Hanefi et-Tahavî, Ahkamu'l-Kur'an

10-Ebû Bekir Ahmed b. Ali el-Cessâs (v. 370/981), Ahkâmu’l-Kur’ân

11-Muhammed b. Abdullâh Ebû Bekir İbnü’l-Arabî (v. 543/1148) Ahkâmu’l-Kur’ân

12-Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed el-Kurtubî (v. 671/1273), el-Câmi‘ li Ahkâmi’l-Kur’ân

Kurtubi Tefsiri

 

ألجامع لأحكام القرأن

 

El-Cami' li Ahkami'l-Kur'an

Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Kurtubi (h.671/m.1273)

 


Kurtubi'nin en hacimli ve en önemli eseri olan el-Cami' li Ahkami'l-Kur'an(Tefsiru'l-Kurtubi) tefsir kaynakları arasında seçkin bir yere sahiptir. Eserin mukaddimesinde, takip ettiği metot hakkında kısa bilgi veren müfessir daha sonra tilavet adabı, Kur'an öğrenmenin önemi, kınanan rey tefsiri, tefsirde sünnetin yeri, el-ahrufü's-seb'a, sure ve ayetlerin tertibi, Kur'an'ın faziletiyle ilgili olarak uydurulan hadisler vb. bazı konulara yer vermiş, istiaze ve besmelenin tefsiriyle asıl tefsire girerek sıra ile sureleri ele almıştır.

Mukaddimede belirtildiği üzere ayetler açıklanırken faydalanılan kaynaklara işaret edilmiş, bazı istisnalarla birlikte genellikle nakledilen görüşlerin kimlere ait olduğu zikredilmiştir. Müfessirlerin naklettikleri kıssalara ancak ihtiyaç halinde yer verilmiş, nüzul sebebleri, kıraat ihtilafları, lüğat, nahiv, nesih gibi konular üzerinde titizlikle durulmuş, makbul rey tefsiriyle me'sur(rivayet dayanan)tefsirin birlikte ele alınmasının güzel örneklerini ortaya koymuştur.

Ayetlerin ihtiva ettiği hüküm ve meseleler birinci mesele, ikinci mesele... şeklinde numaralanarak ayrıntılarıyla ele alınmış, bu sırada tefsir, hadis, fıkıh ve diğer ilimlere dair çok geniş kaynaklara başvurulmuş, bu eserlerdeki görüşler bazen aynen nakledilmekle yetinilirken bazen de tartışılmış, sebepleri zikredilerek tercihler yapılmıştır. Ehli Sünnet dışındaki fırkaları ve özellikle Mutezile'nin görüşleri ele alınarak çürütülmeye çalışılmıştır. Kurtubi bu titizliği yanında şeri asıllara aykırı olmayan işari tefsirlere zaman zaman yer vermekte mahzur görmez.

Kendisi Maliki olmakla beraber mezhep taassubu da gütmez. Delillerini kuvvetli bulduğu diğer mezheplerin bazı görüşlerini tercih ettiği olmuştur. Mesela Bakara suresini 43. ayetinin tefsiri sırasında Malikilerin aykırı görüşlerine rağmen "kari olan çocuğun imameti caizdir" ve aynı surenin 187. ayetinin tefsiri vesilesiyle "unutarak orucunu bozan kimsenin bunu kaza etmesi gerekmez." şeklindeki hükümleri benimsediği görülür. Muhalifleriyle tartışmasında naziktir. Ebu bekir İbnu'l-arabi'yi sertliği sebebiyle tenkit eder.

Endülüs alimlerinin hakim tutumunu takip eden Kurtubi belağat nüktelerine pek temas etmez. Usulcüler kadar ayrıntılı olmasa da zaman zaman usul-i fıkıh kaidelerine başvurur ve füruun bu kaidelere bina edilişinin güzel örneklerini verir. Hadis ilmine vukufu sebebiyle rivayetleri değerlendirmeye tabi tutan müfessirin, az da olsa zayıf ve nadiren de mevzu hadislerle israiliyyata yer verip bunlar hakkında herhangi bir değerlendirme yapmadığı da olur. Bu yönüyle onun İbn Kesir İsmail b. Ömer(774) ve Şevkani(1250) gibi müfessirlere örnek teşkil ettiği söylenebilir.

Kurtubi'nin faydalandığı pek çok kaynak arasında İbn Atiyye el-Endülüsi'nin(542) el-Muharreru'l-Veciz adlı tefsirinin ayrı bir yeri olduğunda ve özellikle Kurtubi'nin takip ettiği metot bakımından bu eserden etkilendiğinde şüphe yoksa da İbn Atiyye'nin bu eserini "büyük ölçüde Kurtubi'nin tefsirinin esası" olarak değerlendiren A.Jeffery'nin bu görüşünde mübalağa bulunduğunu kabul etmek gerekir. Zira bilhassa hadislerin kaynaklarına işaret edilerek bunların değerlendirilmesi, kıraat ihtilaflarıyla dil ve nahiv açısından meselelerin daha geniş şekilde ele alınması gibi pek çok husus göz önüne alınırsa Kurtubi'nin İbn Atiyye'yi gerilerde bıraktığını söylemek doğru olur.Safedi, İbn Ferhun ve Davudi gibi alimlerin kendisinden övgü ile söz ettikleri Kurtubi'nin bu eseri büyük hacmine rağmen ilim çevrelerinde özellikle Doğu'da büyük ilgi görmüş ve muhtelif baskıları yapılmıştır.

 PDF İNDİR

 

Ahkamu'l-Kur'an. Kadı İsmail b. İshak(282)

احكام القران

Ahkamu'l-Kur'an.

Kadı İsmail b. İshak el-Basrî(282/896)

Ahkamu’l-Kur’an adlı bu eserin sadece bir kısmı günümüze kadar ulaşmıştır.Günümüze ulaşan bu eserin yazmaları Tunus, Kayravan’da bulunmaktadır. Nisa, Mü’minun, Nur, Mücadele, Saf, Cuma, Münafikun, Teğabun ve Talak surelerini içeren bu kısımlar,Amir Hasan Sabri tarafından tahkikli neşri yapıldı. Beyrut, 2005

Ahkam ayetlerinin tefsirini yapan bu eser, fazla bilinmemektedir. Ancak özellikle İbn Hazm, İbn Mende, İbn Abdilberr, İmam Suyuti, İbn Hacer, İbn Münzir gibi alimler kendisinden çokca nakiller yapmaktadır. Eserin yazarı Maliki olup ayetlerin tefsirini yaparken önce selef alimlerini görüşlerini, sonra ilgili rivayetleri sendiyle birlikte zikretmekte olup, daha sonra da ayete taalluk eden fıkhi hükümleri zikretmektedir.

Eseri pdf formatında indir

 

.
.